تمام ۲۰ آمینو اسید معمول موجود در بدن که در ساختار پروتئین ها شرکت می‌کنند ( به جز گلیسین ) به دو شکل ایزومری یافت می‌شود: فرم L و فرم D. یعنی اجزای یکسان مولکول‌ها را می‌توان در دو ترتیب مختلف مرتب کرد؛ تقریبا مشابه با حالتی که یک پالیندروم که خود کلمه و معکوس آن، یک کلمه هستند ( مثل رادار و کایاک ). در واقع آمینواسیدهای L درمقابل D، بیشتر شبیه بازی با کلمه‌ای است در صورت معکوس کردن به کلمه‌ای متفاوت تبدیل می‌شود، مثل موردنیلاپ (که معکوس پالیندروم است). دقیقا همانطور که اپرا وینفری شرکتش را استودیوی هارپو نام‌گذاری کرد یا شهر رتسوف در نیویورک، به خاطر مالک معدن نمک یعنی فاستر نام‌گذاری شد، همان حروف دقیقا به‌صورت معکوس چیده شده‌اند و معنای جدیدی پیدا کرده‌اند. این تفاوت اساسی بین آمینواسیدهای L و D است. در ادامه مقاله جزئیات و مفاهیم بیشتری را بررسی می‌کنیم.
فرم L و D آمینو اسید ها نشان‌دهنده چه چیزی هستند؟
ممکن است فرض کنید که اگر بگوییم چیزی فرم L دارد یعنی شکل آن مثل حرف L است، مثل مبل کاناپه‌های چندتکه، و اگر بگوییم چیزی فرم D دارد یعنی شکل آن هلالی است، مثل لژهای نیم‌دایره‌ای در رستوران‌ها. اما این حروف در بحث آمینواسیدها به این معنا نیست. در این مبحث، L و D به ترتیب اتصال زنجیره‌های جانبی به اتم کربن مرکزی آمینواسیدها (کربن کایرال یا کربن آلفا) اشاره دارند. این گروه‌ها عبارتند از؛ اتم هیدروژن (H)، گروه کربوکسیل (COOH)، گروه آمین (NH3) و گروه R اختصاصی که آمینواسیدها را از هم متمایز می‌کند.
یک جفت فرفره با چهار پره رنگی (چهار گروه عملکردی) که به مرکز آن متصلند ( کربن کایرال یا آلفا ) را تصور کنید. در فرم L برای اینکه رنگ‌ها را به ترتیب حروف الفبا یعنی آبی، زرد، سبز و قرمز ببینید، فرفره باید در خلاف جهت عقربه‌های ساعت بچرخد و شما باید در جهت عقربه‌های ساعت به آن نگاه کنید. در فرم D برای اینکه رنگ‌ها را به ترتیب حروف الفبا ببینید، فرفره باید در جهت عقربه‌های ساعت بچرخد و شما باید در خلاف جهت عقربه‌های ساعت به آن نگاه کنید.
L مخفف “چپ‌گرد” است
برای اینکه چشمانتان بتواند آمینو اسید را درست بخواند ( مثل خواندن رنگ‌ها به‌ترتیب حروف الفبا ) مولکول باید پادساعت‌گرد یا در جهت چپ بچرخد. چپ‌گرد به چرخش در خلاف عقربه‌های ساعت اشاره دارد.
D مخفف “راست‌گرد” است
برای اینکه چشمانتان بتواند آمینواسید را درست بخواند، مولکول باید ساعت‌گرد یا در جهت راست بچرخد. اصطلاح راست‌گرد از کلمه لاتین dextro به معنای “به سمت راست” منشا می‌گیرد. کلمه چپ‌گرد نیز از کلمه لاتین sinister به معنی “چپ” منشا می‌گیرد.
چطور این مفاهیم را به خاطر بسپاریم؟
ادامه مطلب در لینک زیر